PRODUÇÕES LITERÁRIAS DEDICADAS À FORMAÇÃO
DE REVOLUCIONÁRIOS MARXISTAS QUE ATUAM NO DOMÍNIO DO
DIREITO, DO ESTADO E DA JUSTIÇA DE CLASSE
RENOMADÍSSIMOS
OPORTUNISTAS E REFORMISTAS,
PSEUDO-MARXISTAS E
REVISIONISTAS DO SOCIALISMO CIENTÍFICO
NO INTERIOR OU NAS
PROXIMIDADES DAS FILEIRAS DO MOVIMENTO PROLETÁRIO REVOLUCIONÁRIO
Martinho Lutero, um dos Mentores
do Socialismo Alemão
JEAN JAURÈS[1]
Concepção e
Organização Portau Schmidt von
Köln
Compilação e
Tradução Emil Asturig von München
Julho de 2008
Para Palestras e
Cursos sobre o Tema em Destaque
Contatar emilvonmuenchen@web.de
Voltar ao Índice
Geral
http://www.scientific-socialism.de/ORPRCapa.htm
A doctore Martino Luthero incipimus: non philosophus
ille, sed theologus. Sed in Germania non, tanquam apud
nos, philosophia a theologia dividitur. Nec
christianam fldem repudiant philosophi, sed interpretantur et sibi
accommodant. Theologi rursus vere
philosophantur, cum, a Luthero, libertatem interpretandi et
commentandi quasi fundamentum fidei et prope fidem ipsam posuerint.
Item a Luthero praesens Germania incepit.
Nascente sexto decimo saeculo, sanctum imperium
germanicum prope nonnisi nomen erat et umbra; in principatus innumeros et discordes,
tanquam in pulverem violentum, dividebatur; nulla fere communis mens; Lutherus
contra, cum certamen adversus «indulgentias» suscipit, totam Germanium,
oppressam et devoratam, avarae opponit Italiae, et, ut ipse loquitur, «
communem Germaniam » resuscitat. Non equidem post reformationem Germania
poiitica unitate cohaeret; sed contra, per duo saecula, in fragmenta et particulas dissecatur ac disturbatur.
Sed, per Lutherum, communis sub ista politica
divisione manet fldes et communis intellectus. Lutherum itaque Germani verum patrem novae
Germanice appellare possunt.
Et nobis cum jam socialismum in Lutheri doctrina et
scriptis inclusum reperimus, jus est dicendi socialismum germanicum in prima
tanquam et profunda Germaniae radice misceri et adhaerere.
Non profecto Lutherus civilem statum reformare
studebat, sed et mentis et conscientiae et fldei.
Illi sat erat si homines Christum, per tot saecula
obscuratum et « in fumo humani erroris » involutum
clare rursus perspicerent et pie adorarent. Cum « pagani » in arma ruerunt et vastationes et incendia, vehementer eos Lutherus
aggressus est et reprobavit. Imo conteridebat illos, quia terrestria curabant,
non coeleslia, jam non christianos esse. Quicurnque sit status civilis et terrestris ordo, qui vult Christum sequi polest. Stella est
Evangelium verum, quae per coelum totum vagatur, undique et omnibus visibilis,
illis etiam qui in imo servitutis et aerumnae profundo jacent.
Sed quamvis Lutherus non ad terrestria et civilis
ordinis reformationem spectaret, tarnen ipsa doctrina, vel inscius imo vel
invitus, praesentem Germaniae ordinem subvertebat; terra in coelo est, et
tanquam coelo mixta. Qui renovat coelum, et terram renovat.
Lutherus itaque cum aequalitatem Christianam tantum
assequeretur, civili quoque aequalitati viam parabat et muniebat.
Primum, tot servis et
pauperibus potentium arrogantia et avaritia obrutis Ecclesiae romanae casus,
quae potentes et arrogantes sustentabat, ipsorum principum et tyrannorum
claclem et ruinam praenuntiabat et quasi promittebat. Te, pauper homo, te, misera plebs, premunt et comites et duces et principes.
Sed quid in terra potentius et avarius quam ipse papa?
Papa autem a Luthero, id est a monacho inermi,
debellatur, non jam Christi est figurae, sed Antichristus; tola fere Germania
eum detestatur, et jugum romanum rumpit; et una cum papa, cum pontifice
diaboli, omnes papae ministry ridicule dejiciuntur; evanescunt cardinales prima
veritatis luce tanquam purpureae larvae, quae in nocte diabolica splendebant;
et tremuli latent archiepiscopi et episcopi, et monasteria vacua sunt, tanquam
deserta theatra, cum finita est comoedia.
Surge, igitur, pauper homo et spera: nam Ecclesia
romana quasi omnis tyrannidis exemplum erat et omni tyrannidi adminiculum: quo
nunc sublapso totum corruet et violentiae et iniquitatis et aerumnae
aedificium. Hoc Lutherus, non dicens,
dicebat; et in verbis ejus fidem tantum et Christum sonantibus haec misera
plebecula audiebat quasi intimum verbum.
Quid, quod Lutherus perfectam et absolutarn omnium
christianorum aequalitatem affirmabat?
Non jam laici submissi, et sacerdotes superbi, sibi
quasdam cum Deo peculiares amicitias arrogantes: quicumque christianus, id est
in Christo baptizatus est, plenum jus habet divina verba legendi et com-
mentandi et
praedicandi. Omnis christianus sacerdos est.
Cum recenti tempore suffragium universale in Gallia
declaratiim est, multi sunt qui istam politicam aequalitatem temerariam nimis
et quasi portentosam aestimaverunt.
Quam multo Lutherus audacior, qui sacerdotium
universale declarabat!
Et
nunc quoque, si omnes homines in imo cordis, et ut ait Hamlet, in corde cordis
inter omnes humanas mentes et conscientias divinam esse aequalitatem
sentiebant, non tolerarent amplius, vel una die, plerasque humanarum mentium
sub aerumnae pondere obrui, et procul lumine veritatis ac gaudio fraternitatis,
languere.
Plerique homines verbo homines, re jumenta sunt: quis
autem jumentis conferre vellet sacerdotium? Item Luthero sacramenta non
valebant nisi perfecta aequalitate christianorum et
communione.
Missa privata, in qua solus sacerdos pro se sacrifium
offert, impietas est et usurpation. Vera missa et divina non sacrificium est sed communio.
Quae est ista superbia qua
sibi tantum sacerdotes Deum vindicant? Cur panem et
vinum sibi, panem tantum laicis praebent? Cur sibi totum
Deum, aliis dimidium Dei tribuunt?
In omnibus missis quas sacerdotes celebraverunt, panis
divines erat quia cum christianis praesentibus dividebatur, vinum contra et re
et specie vinum erat quia sacerdoti superbo reservabatur.
Hic tantum Deus est ubi et aequalitas christiana et
fraternitas… Mirum profecto aequalitatis etiam civilis fontem!
Sed ut theologiam relinquamus et ad philosophiam meram
proprius accedamus, quid de libero arbitrio, quid de natura censuit Lutherus?
Nam a definitione liberi arbitrii et naturae socialismus pendet.
Nam primum, quod ad liberum arbitrium attinet, si homo
per se plane et absolute liber est et bono perficiendo idoneus, quid refert
adjuvare illum et ita ordinem rerum et civilem statum corrigere ut in homine
semper veri lumen illucescat et boni justique amor conflrmetur?
Si quisque homo a se tantum pendet et per se tantum
valet, non de universo rerum et vitae humanae ordine curandum est.
Si contra homo tantum liber est quantum et veritas
illum illuminat et justitia informat, qui et veritatem et justitiam rebus
humanis miscet ille cuique homini suam intimam libertatem confirmat et auget.
Et si ita liberum arbitrium definis ut a veritate et aequitate
pendeat, socia-lismo non repugnas.
Lutherus
autem liberum arbitrium esse negabat; sed verbis utens, more suo, quasi
violentis servum esse hominis arbitrium contendebat, servum Dei.
Quid infirmius, quid imbecillius homine quem peccatum
originale corrupit et fregit? Si homo sui esset, non
esset Dei. Non cum Deo
dividitur Imperium. Aut
Deus est in homine nullus, aut nullus est ante Deum homo. Nec sua virtute polest homo, cum in
bono est, bonum evadere, cum in malo est, malum evadere.
Voluntas humana tanquam jumentum in medio posita est,
et ut Diabolus insedit in eam aut Deus, vehit Deum aut Diabolum, nec ipsa
assumere Deum aut Diabolum potest, nec excutere.
Non facultatem habet mutationis, seu in melius, seu in
pejus. Arbitrium servum est; non tarnen ipsa anima serva est, cum ea ejus est
natura ut sese ipsa non regat.
Non igitur
patitur violentiam, patitur naturam suam. Quid illi qui homini liberum arbitrium
tribuunt? An perfectum et absolutum?
Deum
negant et ab homine secludunt. Si contra hominis arbitrium ita liberum esse
definiunt ut opus sit etiam, ad bonum faciendum, gratia adjuvante et Dei
auxilio, quid faciunt quam falsa libertate rniserum hominem irridere? Tu, pauper, dives es … si tantum
Deo placet. Tu, serve, catenis obrute, rex es … si
tantum Deo placet!
0 pauperem divitiam ! 0 captivam libertatem ! 0 Servum
imperium! Nonne meliüs est servitulem nostram a Deo confiteri ut per eam,
fidentes Christo, liberi fiamus!
Dicesne et promissa Dei
inania esse et inanes rninas si homo non liber est? Sed in cursibus olympicis
corona promiltebatur omnibus, non omnes tamen ii erant qui tollerent.
Non idcirco, quod Deus quaedam imperat, homo is est
qui ea, sola sua virtute, impleat. Non quodcumque facere
debemus, possumus.
Sed nonne iniquum est Deum,
si ipse in homine peccatum facit, rnortem peccatoris velle? Deus
est absconditus et voluntas ejus inscrutabilis!
Distingui
oportet inter Deum praedicatum et Deum absconditum; id est inter verbum Dei et
Deum ipsum.
Deus, verbo suo, omnes homines ad salutem vocat; sed
Deus, voluntate sua; hos ad salutem, illos ad mortem vocat.
Nec
hoc injustum est: nam non veram habemus Dei mensuram et justitiae normam. Tres
sunt gradus veritatis, et quasi tria lumina: lumen
naturae, lumen gratiae, lumen gloriae.
In lumine naturae nos hoc offendit quod malo hornini
et impio in vita terrestri omnia saepe prospere succedunt :
sed in lumine gratiae, perspicimus terrestrem vitam partem esse tantum) vitae
humanae et ultra eam mercedem justo, poenam impio reservari.
Sed cur hunc Deus ad bonum, illum Deus ad malum
praedestinavit? Hoc nos in lumine gratiae non clare videmus, et temeraria
opinione justitiam laedi balbulimus.
Sed cum usque in Deum profundum et absconditum lumine
gloriae intueri licebit, tum divina voluntas plane justa et bona nobis
apparebit.
Ergo Deus omnia facit in nobis et nihil nisi Dei
virtute valemus. Miramur primum Lutherum illum qui jugum romanum excussit et
humanam mentem et conscientiam ab omni externa et aliena dominatione liberat
adeo voluntatem hominum Dei jugo submittere ut servum proclamet esse arbitrium.
Sed Deus non vis externa et aliena; sed tanquam
spiritus intimus conscientiae adest.
Cum humanae conscientiae externum Romanae Ecclesiae
adminiculum subtraheret, illam Deo ipso fulcire intus cogebatur. Caeterum, si
historiam revolvas, videbis omnes aut philosophos aut theologos qui hominem
interiorem Deo tradiderunt, eumdem ab externa hominum violentia et dominatione
intactum praeservasse.
Sic stoici; sie jansenistae. Jesuitae
contra qui liberum esse arbitrium defenderunt, externis catenis pseudoliberam
animam coercebant.
Sed, quod ad socialismum attinet, qui hominem non in
abstracto et mera indifferentiae libertate, sed tantummodo liberum esse
affirmant quatenus Deo obedit, et in theologia philosophiave falsam et mendacem
libertatis imaginem excladunt, iidem in oeconomica inanem libertatis umbrarn
repudiant quae nomen habet non substantiam libertatis.
Is tantum liber est, dixit Louis Blanc, qui non modo
jus habet, sed veram facultatem agendi et virtutem.
Nos Galli saepius, tum in philosophia, tum in
oeconomica, singulam cujusque hominis voluntatem in abstracto, ab omni rerum
ordine separatam et seclusam, tanquam sibi sufficientem et imperium in imperio
consideramus; et omnes dehinc homines aeque liberos esse contendimus. Inde haec
in oeconomica sententia: « quisque sibi. »
Germani contra solent individuam cujusque voluntatem
universo rerum et divinarum et humanarurn ordine implicare.
Nihil valet voluntas humana nisi Deo; et in civitate
nihil valet politica libertas nisi inter cives ordo juditiae civitate ipsa
constituatur.
Ipse Immanuel Kant, quanquam voluntatem humanam
absolute liberam declaraverit, tamen ipsam libertatem non mera et inani
contraria eligendi potentia, sed universali officii norma deflnit et
constituit; homo liber est quia officium perspicit, quod idem est et jlli et
omnibus rationalibus creaturis. Quisque homo ea morali lege liber est quae amplior et sublimior est et omni homine et terra et
coelo.
Quid mirum si, cum libertatem moralem in lege morali
esse declarant Germani, libertatem civilem in lege civili iidem esse
demonstrent?
Qui libertatem moralem cum officio confundunt, iidem
libertatem civilem cum justitia confundent, et nullam esse defendent libertatem
nisi per justitiam, Lutherus ergo cum voluntatem humanam a Deo segregare et
abstrahere noluerit, illam libertatis verae comprehensionem lineavit quae, in
oeconomica, fiet socialismus.
Item Lutheri de natura rerum doctrina congruit
socialismo.
Qui in oeconomica adversus socialismum reluctantur
naturam rerum per se excellentem esse et optimam saepius affirmant.
Et in toto mundo harmoniae sunt divinae, et in civili
societate harmoniae sunt oeconomicae ; ita ut nos naturam tantum sequi
debeamus, quae sua lege et proprio motu, bonum, quod effici potest, efficit, et
temeraria hominum voluntate et audacia in vanum perturbaretur, Lutherus contra
ipsam rerum naturam peccato correptam esse et corruptam dictitat : non is est
homo naturalis qui possit sine auxilio secundum justitiam vivere ; et ipse
mundus sub peccati pondere cecidit, sub umbra culpae palluit.
Et sol non splendet ut ante peccatum, et ipsae bestiae
primam perdiderunt innocentiam ; cuncta, contagione mali, et in civitate et in
mundo infecta sunt,
Qui ergo dicunt, cum novas justitiae leges, novum et
aequiorem rerum ordinem prohibere conantur: « Hoc non solitum est; hoc mori
contrarium; et rerum naturae non congruens. » quid faciunt quam naturam rerum
corruptam tanquam justitiae normam et sibi sumere et proponere aliis?
Si
mundus justitiae discrepat, non immolanda est justitia, sed immolandus est
mundus.
Lutherusque plena voce clamat vehementer: « Pereat
mundus, fiat justitia ! »
Mundus, id est praesens ordo
mundi corrupti. Nam quemadmodum Lutherus
voluntatem humanam a Deo segregare et abstrahere
noluit, ita justitiam ab ipsa rerum natura et mundo visibili segregare et
abstrahere recusat. Non extra rerum naturam et
visibilem mundum fiet justitia, sed in mundo ipso correcto et reparato.
Non in frigidis regionibus mortis justitia splendebit,
sed in vita ipsa, et tanquam lumini visibilis solis mixta.
Ita implicantur invicem et involvuntur ordo rerum et
justitiae ordo ut quodcumque patitur justitia, id et ipsa natura patiatur; et,
decrescente justitia, decrescat mundus et palleat; crescente justitia, crescat
mundus et illuminetur. Ut lapsum animae secuta est natura in mortem et
ignorantiam et malitiam et tenebras praeceps, ita renovationem animae per
Christum reparatae renovatus sequetur mundus, et a morte et a culpa et ab
ignorantia et a nocte liberatus. Quid est Christus, nisi Deus ipse in ipsa
rerum natura praesens et in mundo visibili?
Nonne Deus ubique est « etiam in cloaco, et bestiarum
visceribus?»
Theologi vani et inanes, ut Origenes, qui, more
philosophorurn graecorum, tanquam in abstracto simper spatiantur, res veras et
vera mundi visibilis eventa, quae Scripturae narrant, extenuant in
subtilitates, et in symbola vertunt ac figures.
Hos Lutherus (in Geneseos Commentariis) vehementer
increpat, Paradisus, non idearum et essentiarum regio, sed verus hortus est, et
spatiosus et floridus et versus ad orientem.
Vera etiam vitae arbor erat, qua, sine aliis
alimentis, vires reficiebantur vel potius nemus erat unde humana gens,
multiplicata, vitam excerpere posset.
Sic ipsi naturae rerum vel diabolica, vel divina
virtus miscetur, nec in regionibus ignotis aut fictis sed in ipso mundo bonum
et malum invicem repugnant.
Totus itaque mundus in hoc boni et mali, vitae et
rnortis bello implicatur; ut mors ab homine peccatore usque ad radicem omnis
vitae manavit, ita vita hominis, per Christum reparata et ad immortalitatem
provecta, omnia quae sunt, divina quadam contagione, immortalitate imbuet, nec
homo tantum resurget immortalis, sed omnia quae fuerunt, et ipsa animalia et
plantae ipsae, et omnis vita quae evanuit, et omnis flos qui transiit. Novum
reparabitur coelum, et nova reparabitur terra : non coelum
theologicum , et non inanis quaedam terrae figura, sed verum coelum et
vera terra.
Non ergo dicendum est: justitia est alterius mundi,
aut extra mundum est.
Sub viventium sole et coelo visibili olim splendebit.
Is est profecto socialismi tanquam intimus spiritus
qui justitiam non in vana et frigida mortis spatia differre, sed in vitam ipsam
inculcare studet, et totum mundum immenso justitiae studio et spe amplectitur.
Statim post primam Lutheri praedicationem omnis
Germaniae populus et utique miserrima plebecula etiarn in terrestribus
justitiae spe et desiderio ardere coepit.
In usurarios praesertim vehementi odio ferebatur:
Lutherus ad omnes Germaniae presbyteros suos libellum de Usuris mandavit, ut
ubique usuram publice condemnarent et ipsos usurarios etiam ad restitutionem
incitarent. Scio equidem Ecclesiam ab origine contra usurae iniquitatem, vel
apud laicos, vel utique apud clericos severas condemnationes intulisse; et, in
ipsa Thomae summa per subtilia quaedam argumenta injustitia et exitio usura
arguitur.
Sed in Lutheri libello aliquid novum surgit et prope
inauditum : ipse tanquam plebeculae oppressae dolor in ardenti et populari
scripto clamat, nec tarn libellus iste theologicum olet quam socialistam et
paene demagogum. « Usura est divinis et humanis legibus damnata; dare alteri
mutuo pecuniam et pro mutuationis offlcio aliquid ultra sortem petere et
accipere usura est. Omnes itaque illi qui quinque, sex aut plures aureos pro
centum mutuo datis ultra sortem exigunt, usurarii sunt, et idolatrici Avaritiae
aut Mammonis cultores vocantur. »
Hunc textum et hanc propositionem diligenter pastores
Ecclesiarum inculcent populo pro concione, nee ullo modo intermittant eam
urgere, nec patiantur ullis interpretationibus aut objectionibus hanc propositionem
sibi extorquere. Si quis hic
vociferabitur: si haec ita essent, totum fere mundum in usura et propter usuram
esse damnatum, cum nemo fere sit qui non velit sibi numerari aliquid pro
officio mutuationis, hic clamor nihil te offendat.
Nam quid mundi consuetudo valeat quando contra jus et aequum Deique verbum obtenditur? Quid est aliud quam
injustitia et iniquitas, avaritia, omniumque peccatorum et scelerum libido?
Annon haec pervulgata est querela mondum esse malum :
Fiat justitia et pereat mundus! Objiciunt hic domini foeneratores: quid,
usuramne damnatis?
Imo ut nunc sunt tempora etiam magnum hic officium ac
beneficium singulare a me praestatur proximo cum utendos ii do centum aureos
cum conditione ut pre eo usu quotannis ultra sortem mihi quinque, sex aut decem
aureos numeret, et tanto hic beneficio illum mihi devincio ut etiam mihi
singulares et incredibiles gratias agat.
Sed usurarius non beneficio aliquo, sed maximo damno
proximurn afficit, non aliter quam si furto aut rapina ipsi id auferret.
Si quidem non omnia sunt berieflcia et benignitatis
humanitatisque officia quae sic vocantur.
Adulter enim et adultera sibi invicem praestant
singularem, ut ipsi putant, benevolentiam et officium ac rem valde gratam.
Ipse etiam diabolus maxima et infinita officia
praestat suis cultoribus qui ipsi in servitutem sese addixerunt et dediderunt.
Nec urgeant usurarii, nemo invitus mutuatur; nam qui
paupertate et fame opprimitur, jam non plenam habet libertatem et volens nolens
sese tradit usurario.
Pecunia non est res natura fructificans et ea non
parit natura. Ergo cum parit et fructificat, id quod in usura facit, id contra
naturam pecuniae est.
Non enim vivit nec fructificat ut arbor et-ager qui
singulis annis plus largitur quam
accipit et insumitur.
Turpe igitur usura est lucrum et turpis negociatio;
usurarii sunt raptores sedentarii qui domi in otio et quiete agentes alia
depraedentur et rapiant.
Imo sunt homicidae et etiamsi christiani non essemus,
tamen rationis judicium tam nobis quam ethnicis dictaret et nos
convinceret foeneratorem esse homicidam.
Quippe qui alteri aufert quo se alere debebat, qui eum
exugit, spoliat, deglutit et suum ei detrahit, atque eripit, is tam magnam
caedem committit quantum in ipso est, quam si aliquem fame mori cogeret, et
funditus perderet. Sed id facit
foeneratur, et interim tamen sedet in sua cathedra et sella moltiuscula:
securus ac laute vivit magnoque honore afficitur cum justius in patibulo
penderet et a tot corvis arroderetur et voraretur quot aureos esset furatus, si
modo tantum carnis cadaver haberet ut tot corvi tantum cibi ex eo decerpere et
inter se dispertiri possent: interim suspenduntur furunculi aut minutuli seu
parvi isti fures, qui aureum unum aut alterum sunt furati.
Et istae divitiae quas avari et foeneratores congerunt
tam vanae sunt et inanes quam iniquae; Princeps pro se aut sua persona habet alimenta
et quibus tegatur nec pro sua persona pluribus uti et frui potest; reliqua
omnia tam cogitur relinquere post se ubi discesserit ex hac vita quam civis
rusticus et mendicus. Sed philargyria aut avaritia et usura sic congerit,
comportat, accumulat, corradit, coacervat et thezaurisat, ac si vellet omnia
consumere aut secum ex mundo deportare et avehere :
Nihil tarnen amplius habet et accipit de omnibus bonis istis quam victum et
amictum : alimenta enim hie non signiflcant equorum alimenta nec tegumenta
significant haram porcorum aut saccum sed ea quibus cuique opus est pro ratione
suae conditionis et status.
Itaque non modo voluptatis et lautae vitae desiderio
incitantur avari et foeneratores, sed quadam in alios homines dominandi
infinita superbia.
Homo tarn est arroganti, insolenti et superbo ingenio
ut aliorum hominum deus esse cupiat et velit; et hoc modo sequuntur isti
superbi exemplum patris sui diaboli qui in coelo etiam foenerari et avaritiam
exercere ac rapere sibi voluit divinitatem; sed parum feliciter usuram et avaritiam
rapinamque hanc exercuit; nam per hoc cecidit et periit funditus, perdiditque
usuram cum sorte: est que factus ex formosissima et pulcherrima Dei imagine,
omnium horrendissimus et teterrimus Dei hostis. Cum autem magistratus in usuris
coercendis et avertendis sit negligentior aut amissior, aut ex parte aliqua
imbecillior quam ut ei malo resistere et in totum extirpare possit, ideo
parochi aut ministri Ecclesiae debent docere populum et assuefacere ut
usurarios judicent esse incorporatos diabolos.
Sic et ludi magistri debent pueros et adolescentes
docere et assuefacere ut contremiscant et cohorrescant, atque exspuant ubi
audiunt nominari usuram et usurarios.
Usurarius enim est portentosum et horrendum quoddam
monstrum tetrius quam Cacus; quamvis enim tam exitiales et pestiferi homines
sint foeneratores, nihil tamen minus videri volunt, sed tuentur etiam suas
rapinas et tanquam singula misericordiae opera et caritatis eximia official
jactant, ac venditant, palliant et ornant se variis modis seque bonos et
honestos judicant et tales haberi volunt suaque bona opera et officia prolixe
depraedicant et ostentant ne conspici possit quo boves (quos caudis in antra
sua ut Cacus ille poeticus inversos proepostere trahit) sint abducti.
Sed Hercules audiat beatum boum, hoc est, clamorem
ejulatumque captivorum et oppressorum illorum (qui clamor nunc omnes principes
et alios qui magistratus officio funguntur implorat) quaeratque et investiget
Cacum etiam in Saxis et rupibus liberetque abductos et abactos boves ab immani
isto tyranno et monstro: Cacus enim signiflcat malum et sceleratum exitialemque
hominem quales sunt honesti isti et boni viri, scilicet usurarii nostri, qui
Ifurantur, rapiunt, praedantur, absorbent et devorant omnia nec tamen videri
volunt tales aut tam noxii esse aut ea facere.
Ac putant se a nullo inveniri et
investigari aut deprehendi posse cum boves non ingressi sint in antra sua, sed
caudis a tergo in ea pertracti ut vestigiis homines elusi putent ex antris esse
egressos et emissos.
Sic usurarii mundum quoque autumant se posse decipere et ei imponere, quasi darent mundo boves, hoc est, multum
commodorum, et utilitates ei maximas praestarent, curn tamen eos tantum ad se
pertrahant, vorent ac deglutiant. Sed
ait usurarius: non pauperibus et egenis do pecunias meas ad usuram, sed
divitibus qui abundant; non itaque occido aut perdo quemquam; sed quaeso te,
perspicassime et acutissime usurarie et ingeniosissime versutissimeque
homicida, ut digneris audire responsum meum ad tuam objectionem; dic mihi
quibus noces, quos afflcis damno, quos laedis, quos premis et gravas maxime et
potissimura quando usuras tuas exerces?
An non tenuiores et pauperes omnium maxime gravantur,
premuntur et laeduntur qui tuis usuris ad tantam egestatem tandem rediguntur ut
vix teruntium aut crustulam ac buccellam panis habeant cum per usuras tuas
omnium rerum pretia intendantur et carissime vendantur esculenta et poculenta
omnia que necessaria?
Qui maxime gravabantur et
premebantur cum tempore Nehemiae usurae exercebantur nisi tenues? An non hi
tandem domos, vineas, agros, fundos et omnia sua ad
extremum et proprios liberos usurariis vendere cogebantur? Sic cum Romae,
Athenis et in aliis civitatibus cives usuris oppressi,
usurariorum mancipia fierent, qui, quaeso, maxime turn damno et injuria
afficiebantur et gravabaitur?
An
non tenuiores? Habebant quidem tantum
facultatum unde sese sustentare potuissent, sed usura eos
consumpserat et vorarat ipsum etiam proprium corpus ipsorum, hoc est in
servitutem eos redegerat aut eos mancipia fecerat. Habeat et referat pro hoc
ofiicio tibi gratiam diabolus quod tenues et egenos usuris tuis non expilas et
exugis.
Quomodo enim expilare eos
posses quibus nihil est? Non equidem ignoramus te non
dare pecunias tuas ad usuram marsupiis inanibus aut hominibus egenis.
Sed quod a divitibus aut ab iis quibus aliquid adhuc
superset initium facias eosque usuris tuis ad mendicationem redigas. Tantus
scilicet et tam potens es Deus in mundo ut pauperibus divites possis aequare,
ne quid inter eos sit discriminis, hoc est, divites redigis ad paupertatem.
Si locupletiores tuis usuris non exhaurirentur, si
illi non redigerentur ad paupertatem, tenues tamen non possint non gravari et
expilari atque exugi.
Nam illi non habent aut vix habent aureum singulis
septimanis unde se et suos alaut suntque patres multorum liberorum nec suo
labore panem sibi comparare possunt, nam tua avaritia et usura omnium rerum
pretia sic auget et carissima facit.
Vides quanta sit et quam uberrima in hoc Lutheri
libello socialismi seges!
Non profecto Lutherus usuram plane definit qualem nunc
socialistae, nam hodie non de pecunia mutuum data et hujus pecuniae usura
agitur et disputatur, sed de ista pecunia quae in negotiis, commercis et industria
per operariorum laborem crescit et fruetificat.
Et hodie ea maxime usura definitur quae fructum
laboris sui partim detrahit aut illi qui fundum terrae alienum sudore fecundat
suo, aut illi operario qui machinis tanquam arrogantibus et voracibus inservit.
Cum Lutherus apparuit et contra usuram exarsit,
mediaevi societas partim adhuc subsistebat.
In isla autem societate non rerum sed personarum
ubique erant relationes; qui fundum terrae alii homini commodabat non terram
tantum illi praestabat, sed auxilium suum et protectionem suam adversus vagos
hostes et raptores: nec debitor, id est, colonus partem modo fructuum terrae
debebat, sed et venerationem et fidem.
Item quod ad industriam attinet, nulla fere erat
machina nec operaril in immensis aedificiis
coacervabantur; multi erant in domibus parvis parvi magistri et coloni qui vix
tres, aut quinque, aut viginti operarios secum habebant. Sed jam novo mundo invento, illa mediaevi
tanquam placida et dormiens societas undique
disturbabatur: ex metallis novi mundi abundabat pecunia et divitias novas,
quaestus novos omnes fere appetebant.
Hinc primum Pecuniae apparebat potentia aequivoca, mala partim, partim
bona et tanquam diabolica deitas.
Sed non in industriam praesertirn ut hodie pecunia
imperium exercebat; sed pererrabat et vagabatur, quaerens quem devoret; et
tanquam per omnes disturbatae societatis rimas seseinsinuabat et mundum ad hunc
diern quietum et quasi semisopitum et cupiditatibus novis et usura urgebat.
Non itaque in regimine laboris ut nunc, sed in mutuo
vis Pecuniae primum flagrabat.
Et curn Lutherus primam pecuniae dorninationem
insectatur, ipsam insectatur Pecuniam : sed simul cum novi mundi inventio novas
negotiatoribus vias aperuisset, locupletum mercatorum socielates instituebantur
quae totum commercium sibi vi pecuniae parabant ac reservabant.
lllae societates, ut ipse Lutherus ait, pretia omnium
rerum necessariarum intendebant : « frumenturn comprimunt, coemptis omnibus
quae sperant cara et pretii magni futura esse, eaque acervant et secludunt nec
quidquam inde vendere cuiquam sustinent nisi ubi tanti vendere possunt quanti
lubet : sie caritatem et difficultatem rei frumentariae et aliarum rerum
maximam faciunt, pretium frumenti, siliginis, hordei et aliarum rerum omnium
quae ad vitam sustentandam necessariae sunt, intendunt et augent, et justo
carius omnia vendunt exugentes, deglubentes, et devorantes hoc rnodo miseram
plebeculam, postremo tergentes os quasi re bene gesta. »
Quamquam igitur Lutherus non omnem a «socialem
quaestionem» amplexus sit, fundamenta tanquam socialismi posuit; mira enim
perspicacitate videt vi Pecuniae, si ipsi per ipsam fructificare licet, et
plerosque aut divites aut satis habentes facultatum ad paupertatem redigi; et
ipsos pauperes et tenuiores crescente et ingravescente miseria obrui.
Quae magna vocatur industria et minores patronos ad
operariorum conditionem dejicit, et ipsos operarios duriore vita et insecuriore
afflcit : et Lutherus, vel ante magnae industriae incrementum, qua vi, qua
rerum necessitate, nisi humana conscientia contra ageret, paucissimi homines in
alios avide dominarentur providit.
Omnia primus responsa Lutherus dedit ad omnes fere
objectiones quae contra socialismum intenduntur.
An socialismus libertatem hominum franget?
Sed vera libertas non in temeraria audacia et in impio
libidine sed in hominum communione fraterna.
An illicitum est et injustum legem inter liberos
libere convenientium contractus intervenire?
Sed qui pauperior est non liber est: famem habet
primum tyrannum, et quae ei indicta est aut usurae aut laboris conditio, eam
magis patitur quam facit, et subigit quam accipit: « volens nolens. »
An qui praestat aut pecuniam aut laborem faciendum et
deinde usura decerpit aut peracti laboris partem, beneficio proximum afficit?
Vanum est istud beneflcium et mendax : et nullum est
verum et christianum et humanu m officium cum pauper vel in durissimo labore
pauper et invidiosus cum dives vel in turpi otio divitior sit
et
arrogantior. Omnia fere Lutheri argumenta et responsa Karl Marx in libro de
Pecunia resumpsit et renovavit ; et Lutherum saepe
allegat, Luthero praesertim honorem facit quod et dolum qua Pecunia etiam cum
ad se omnia trahit et rapit, omnia fere commode in alios homines emittere
videri vult, et manifestavit et intimam quasi Pecuniae mentem et cor recessum
illustravit, quae non tam ad voluptatem, quae finita est, quam ad superbiam et
dominationem pergit.
Finge enim unum hominem totam industriam, totum
commercium et omnem fundum terrae ad se
corripientem ita ut solus extet omnium terrenarum divitiarum et possessor et
repartitor.
Ille sane non plus quam pro una persona aut bibet aut
vescetur aut utetur meretricibus.
Sed magis quam pro una persona, imo magis quam pro
homine dominabitur.
Vere erit terrae Deus: si ad voluptatem modo, tanquam
ad unicum finem et naturalem, pergeret Pecunia, sisteret et tanquam satiata
consideret.
Sed cum superbia pascitur, id est
vanitate, insatiabilis est, et nullum habet terminum et nultarn quietem nisi in
plena splendeat Dei potentia.
Hoc autem est diabolicum, et Pecunia, quum ipsa ipsi
sibi gubernandi et dominandi jus vindicat et arripit in societatibus humanis
semen est diaboli.
Multi fuerunt in Reformatione, ipsius Lutheri aut
aequales aut discipuli, qui vehementius etiam quam ipse fecit, Pecuniam
aggressi sunt.
Absolutam christianorum aequalitatem etiam in civili
ordine et terrena societate instituere ardebant.
In libellis, quos descripsit Jansens, qui titulum aut Constitutionis
Imperatoris Frederici, aut Reformationis Imperatoris Sigismundi, praeferebant,
eam socialismi formam perfectam, quae vocatur hodie collectivismus, definiebant
et proponebant.
Per totam gentem et civium communionem opera
necessaria perfici volebant, et magna esse aedificia in quibus omnes res ad
vitam necessariae « socialiter » confectae, justo pretio venderentur.
Ea est hodie germanici socialismi doctrina: nec in
sexto decimo saeculo effici poterat cum sine machinis dispersa esset ac disseminata
prope in infinitum industria.
Caeterum, non tarn ad socialismi germanici incrementum
isti libelli profecerunt, quanquam ipsi socialismo similiores, quam Lutheri
scripta quae vehementem miserae plebeculae clamorem et christianae aequalitatis
semina late per gentes et saecula diffuderunt.
Ipsa autem Reformatio germanicam mentem tanquam more
proprio imbuit qui etiam in germanico socialismo agnoscitur.
Nam si Gallicam mentem et
Germanicam conferas, Germani contraria et repugnare videntia libenter conciliant
et complectuntur cum contra Galli unum e contrariis fovent, alterum autem
detestantur et opprimunt. Rationem fidei
opponunt, individuam libertatem societatis potentiae; et Germani christianam
religionem rationaliter interpretantur, et libertatem cujusque nonnisi
civitatis ipsius potentia et jure (Staatsrecht) confirmari vel etiam constitui
posse asseverant.
Reformatio est quae, cum libertatem interpretandi et
commentandi cuique tribuit ac declaravit, sed simul liberatae rationi et
conscientiae sanctarum scripturarum fundamentum subjecit ita ut in fidei
incunabulo ratio ad lumen et vitam assuesceret, germanicam accommodavit mentern
ad contraria complectenda.
EDITORA DA ESCOLA DE AGITADORES E INSTRUTORES
“UNIVERSIDADE COMUNISTA REVOLUCIONÁRIA J. M. SVERDLOV”
PARA A FORMAÇÃO, ORGANIZAÇÃO E DIREÇÃO
MARXISTA-REVOLUCIONÁRIA
DO PROLETARIADO E SEUS ALIADOS OPRIMIDOS
MOSCOU - SÃO PAULO - MUNIQUE – PARIS
[1] Cf. JAURÈS, JEAN. De Primis
Socialismi Germanici Lineamentis Apud Lutherum, Kant, Fichte et Hegel, Thesim
Facultati Litterarum Parisiensi, Tolosae : Ex Typis A. Chauvin et Fils, 1891,
pp. 4 e s.