PRODUÇÕES LITERÁRIAS DEDICADAS À FORMAÇÃO
DE REVOLUCIONÁRIOS MARXISTAS QUE ATUAM NO DOMÍNIO DO
DIREITO, DO ESTADO E DA JUSTIÇA DE CLASSE
RENOMADÍSSIMOS
OPORTUNISTAS E REFORMISTAS,
PSEUDO-MARXISTAS E
REVISIONISTAS DO SOCIALISMO CIENTÍFICO
NO INTERIOR OU NAS
PROXIMIDADES DAS FILEIRAS DO MOVIMENTO PROLETÁRIO REVOLUCIONÁRIO
Fichte, Fundador do
Socialismo Anarquista
JEAN JAURÈS[1]
Concepção e
Organização Portau Schmidt von Köln
Compilação e
Tradução Emil Asturig von München
Julho de 2008
Para Palestras e
Cursos sobre o Tema em Destaque
Contatar emilvonmuenchen@web.de
Voltar ao Índice
Geral
http://www.scientific-socialism.de/ORPRCapa.htm
Si, quis sit apud Fichte collectivismus, plane
intelligere volumus, convenit illum cum recentissima
collectivismi germanica descriptione conferre.
Fichte suam de societatis administratione doctrinam in
libello, qui non adhuc translatus est in sermonem nostrum de Civitate
negotiante clausa, expressit (Tübingen, 1800).
Schaeffle quintessentiam socialismi in libello e
grandi opere excerpto, et a Benoit Malon in gallicum sermonem traducto,
delineavit (1874).
Fichte declarat haec: possessionis jus non ad res
ipsas applicatur: non est rerum possession; et cum dicitur, quia homo arboris
fructus carpere potest, arborem possidere, hoc tantum, grandi verbo, significat
hominem posse fructus arboris carpere. Vere possidemus « liberam activitatem »
quae aut ad rem quamdam aut ad propositum quoddam applicari potest.
Terra Dei est, et agricola possidet tantum jus libere
et exclusive robur suum ad certam terrae portionem applicandi.
Ita et
sutor operam quamdam habet, id est certam et definitam activitatem. Cum res
sint nullius, unde homo jus habebit exclusivum rei cuidam activitatem suam
applicandi?
Jus suum, cum omnes homines aequales sint, ab aliorum
hominum renuntiatione tantum recipit.
Sed singulus quisque homo cum vicinis suis faedus
pangere ipse potest : sed non ipse potest directe cum omnibus hominibus in
eadem historica et geographica societate inclusis inire pactum : omnes isti cum
illo tantum pangere possunt per istam communem potentiam , et omnium libertate
constitutam, quae vocatur Civitas.
Ergo contractus, per quem possessio legitima est, per
Civitatem pactus est quae cum cive quodam pro caeteris civibus pangit.
Ergo Civitas ipsi possessionis juri adest et tanquam
miscetur: nec unurn modo officium habet possessionem tuendi: sed quoniam ipsa
et possessionem et jus possessionis constituit, possessionis tanquam legitimam
essentiam praeservare et eam, si deflectat, ad originem suam et jus suum
revocare debet.
Possessio autem a jure oritur quod omnis habet homo
activitatem suam in quadam certa operae zona, et ut ita dicam, sphaera
exercendi.
Ita omnes, tacita quadam renuntiatione suam cuique
agendi sphaeram relinquere debent et concedere.
Sed, ut renuntiatio sit reciproca et contractus fiat,
necesse est quemque civem, cum se ab aliorum sphaera excludit, et propriam
habere sphaeram qua caeteri sese excludant.
Et cum aliorum volumine, mediocrem habent facultatem
nutritivam, ut caules: item ad opus durum ei rude non delicate veste eget.
Sed in die quietis necesse est carne vesci possit et
ipso alimento ab animalibus distinguatur quae eunt ad-pascua.
Necesse est etiam decentior et quasi humanior vestis
illi suam hominis dignitatem manifestet et eum vel inscium ad altius et
liberalius aliquid praeparet.
Litterato homini, vel pictori, aut sculptori aut eis
qui sedentario operi et intellectuali, applicantur necesse est delicata
alimenta, quae facile excoquantur et digerantur et magnam sub volumine parvo
nutritivam facültatem habeant, suppeditentur.
Necesse est etiam omnes res quae ei circumstant et
ipsa domus et familiaris supellex pulchritudinis imaginem semper in eo tanquam
renovent et excitent.
Sic rei cujusdum valor et ab istis ad eam producendam
necessariis impensis et a tempore ad eam producendam necessario pendet: hic est
valor laboris.
Ita Fichte, ut plerique postea socialistarum, primum
valorem definire tentavit: nam valoris doctrina, ut dixit Proudhon, socialismi
tanquam petra anguli est.
Fichte ipsam, quam Marx postea enucleavit, de valore
doctrinam primus lineavit.
Secundum Marx, res quaeque certam humani laboris
quantitatem continet et includit, et relativus valor omnium, rerum relativa
quantitate laboris in eis inclusa determinatur.
Nec singuli cujusque hominis arbitrio labor ad rem
producendam necessarius definitur: nam ut artifex aut promptus erit et
callidus, aut tardus et manu et mente, tempus aut brevius aut longius ad eamdem
rem producendam necesse erit.
Ergo non tempus laboris unicuique artifici necessarium
mensura est valoris: sed id laboris tempus quod in summam et generaliter, aut,
ut Marx ait «socialiter» necessarium est.
Nec sola temporis quantitas per quod res producitur
valoris norma est: nam in eodem tempore, in hora scilicet, labor difficillimus
majorem habet valorem quam facillimus.
Sed qualitas laboris ad quantitatem reducitur: quid
est enim difficilis labor, nisi quem unus e multis artifex effieere nequeat
sine longa et educatione et praeparatione?
Tempus autem ad educationem necessariam impensum
tempori in quo res producitur adjungi debet: sic res quae in una hora effici
videtur vere in anno efficitur, et quantitatem laboris
continet quae primo aspectu non rnanifesta est.
Sic quantitas, id est tempus laboris, communis
omnium valorum mensura est: nulla caeterum rerum infinite diversarum communis
potest esse mensura nisi in quantitate laboris ad quantitatem temporis similis
semper sibi et continui reducta.
Fichte viam aperuit quum et
quantitatem laboris in quaque re producta mensuram esse valoris demonstravit,
et diversissimos diversarum conditionum labores necessariis cuique labori
impensis ad unitatem valoris reduci. Sed
omnem suarn explicationern conturbavit et obscuravit,
quum primum valorem utilitatis „ deinde valorem laboris expressit.
Schaeffle quoque, rnultis annis post, declarat cum laboris valorem
quemdam usus aut utilitatis necessario sociari : et Fichte excusandus est si
obscuritates, quae adhuc valoris ideam involvunt, primo quasi luminis ictu non
dissipaverit. Marx tamen eas, nisi fallam, plane dissipavit.
Profecto, ut res quaedam valorem habeat, non satis est
quemdam hominis laborem repraesentet: necesse est etiam utilitatem habeat.
Si homo quidam magno et duro labore res producit quae
nec utiles sunt nec jucundae, nullus erit earum rerum valor.
Ergo valor quidam utilitatis esse videtur.
Nec rursus ista utilitas, sufficit ad valorem
constituendum: nam res maxime utiles, imo necessariae, ut aer, cum nullum
includant hominis laborem, nullum valorem habent; et aqua aut nihil valet aut
minime valet, cum minimo labore, etsi utilissima, omnibus hominibus
suppeditetur.
Sic in quaque re oeconomistae et valorem utilitatis et
valorem laboris quasi mixtum et soeiatum reperiunt.
Sed in eo graviter errant et peccant, quod duas ideas,
plane distinctas, confundunt: id est conditionem valoris et normam valoris.
Utilitas conditio est valoris, non mensura.
Si res inutilis est, nullum habet valorem: at res
utilis non valorem suum ab utilitatis gradu, sed a quantitate laboris ducit.
In quibusdam, concedo, extraordinariis casibus aut
eventibus non quantitate laboris valor determinatur: ut si sitientibus in
deserto offertur aqua aut esurientibus in insula offertur panis, rarissimum
panem et rarissimam aquam pretio enormi ement.
Sed hi casus, quos oeconomistae quidam arroganter et
inepte socialismo opponunt, nullam significationem habent, cum extra omnem fere
societatis ordinem et omnem normam sint.
Nam hoc est societatis praecipuum officium ut perpetuo
commercio res ad vivendum necessariae cuique homini volenti eas emere facile
suppeditentur: et nulla adhuc norma subsistit, cum ipsa hominis vita non a societate
sed ab alio homine singulo pendet, ita ut iste non modo pretium enorme, sed et
corporis servitium pro buccella panis exigere posit.
Vera igitur in societate valoris norma quantitas est
laboris, sub conditione utilitatis, sed non pro utilitate.
In hoc ergo Fichte erravit quod duas valoris diversas
normas nec facile conciliandas admisit.
Sed hanc maximam gloriam habet quod primus et ante
ipsum Ricardo et quantitatem laboris tanquam valoris normam expressit et
laboris qualitatem ad quantitatem reduxit.
Et quum declaravit oeconomicas inter se hominum
relationes et casui et violentiae derelinqui nisi certum valoris fundamentum
reperiatur, socialismum paene creavit: et in hoc quasi vitali puncto recenti
socialismi, quam Schaeffle dedit, descriptioni consentit.
Cum sic Fichte normam valoris et regulam productionis
et pretiorum instituerit, civitatem necesse est ita claudat ut cives nec
externis civitatibus aliquid vendant nec ab istis aliquid emant.
Nam quid prodest quantitatem produclorum civitati sufficientem
determinare si producta ea ad externos commercio tradantur?
Quid prodest normam valoris instituere et certum
laborem civi cuique reservare si externa producta minori pretio empta totam
valoris normam subvertunt et multorum civium opus quod vendi jam non poterit
vilissimum faciunt et inane?
Ergo sibi civitas ipsa sufficiet et tanquarn sphaera
circumscripta erit et mundus in mundo.
Hoc valde socialismo repugnare videtur qui omnes
civitatum et gentium fines abolere et « internationalem » quemdam vivendi modum
instituere studet.
Sed, si propius intendas, ex eadem voluntate oritar et
clausa quam Fichte proponit civitas et internationalis civitas socialismi.
Socialismus enim, ut Fichte, intelligit plane inutile
esse normam valoris et laboris et justitiae in civitate una instituere, si haec
norma commercio cum aliis civitatibus in quibus nulla viget norma disturbatur.
Una enim civitas quotidianam operariorum suorum
mercedem ad justam normam erigere et quotidianum temporis laboris in justum
modum et humanum coercere nequit, nisi simul in aliis civitatibus et eadem
proportione quotidiana merces erigatur aut laboris tempus minuatur. Socialismus
igitur omnes Europae vel potius orbis terrarum civitates in una tanquam
oeconomica civitate comprehendere vult quae eamdem omnibus pretiorum et laboris
normam imponeret: et hoc idem efficeret ac si clausa esset ut Fichte proposuit,
civitas.
Vel potius haec internationalis oeconomica civitas
quam socialismus instituit clausa est civitas quoniam cum nulla externa civitate
commercium agit: Clausa est civitas, totum humanum genus comprehendens, et ipsi
terrae adaequata.
Apud Schaeffle nulius civis ipse cum civitatibus
externis commercium agit: civitas sola aut emit apud externos aut vendit
externis: sic « superfluum » modo vendit et quod ab externis emit justo pretio
civibus venditur pro norma valoris in civitate instituta.
Sic vere et apud Schaeffle clausa est civitas et ab
externo rerum ordine et externo pretiorum et productionis fluctu liberata ut
apud Fichte.
Caeterum apud Fichte collectivismus non adhuc ad
perfectam sui formam pervenit.
Nam non ipsa civitas, non ipsa « collectivitas » res
producit, emit et vendit: numerum modo aut agricolarum, aut artificum, aut
mercatorum determinat, et normam valoris et cujusque rei pretium.
Et quisque civis dum modo legi et normae obediat
libere producit.
Non est aut administrationi cuidam, aut cuidam
administrationis parti praefectus, sed suimet ipsius sub lege et norma
patronus.
Apud Schaeffle contra et hodiernum collectivismum,
omnia opera in publicam administrationem conversa sunt.
Sed, si propius attendas, videbis minimam esse inter
Fichte et Schaeffle differentiam; nam cum apud Fichte civitas rerum productarum
et quantitatem et pretium determinat, necesse est ipsi productioni perpetue
adsit; et cives, si sunt partim patroni, partim quoque administrationum
publicarum praefecti.
Schaeffle rursus declarat istas productionis et commercii publicas administrationes mox in torpore somni
et mentis ignavia languescere nisi singuli cujusque productoris propria
activitäs excitctur et remuneretur. Si Fichte magnam eam vidisset machinarum
vim quae in saeculo nostro parvam opprimit industriam, et
ipsam individualem industriam ad publicae administrationis imaginem informat,
eamdem ac Schaeffle oeconomicam civitatis constitutionem proposuisset.
In hoc quoque Fichte cum Schaeffle plus consentit quam
primo adspectu videtur.
Nam hodie collectivismus nummos aut argenteos aut
aureos supprimit; et ad remunerandum quemque civem pro labore suo papyri
fragmenta proponit in quibus quaedam laboris horae aut decem aut centum
inscribuntur et cum cujusque rei pretium pro laboris horis ad eam producendam
necessariis aestimabitur, inter ipsam valoris normam et emptionis instrumentum
perfecta erit quasi concordia.
Ita variationes valoris ipsius metalli aut auri aut
argenti, quod proprium habet valorem, normam valoris non disturbant.
Fichte contra nummos metalli sinit subsistere.
Sed vult istos nummos non ipsos habere valorem, sed tantum
signum valoris esse.
Nummos omnes qui in civitate sunt reficit, et novis
nummis valorem inscribit fictum, qui nullo modo ipsius metalli in nummis
inclusi valori respondet.
Sic
hi quanquam e metallo nummi erunt vere e papyro nummi, et, ut ita dicam papyrus
erunt metallica.
Ergo Fichte et in haec nummorum quaestione,
collectivismi, qualem Schaeffle definit ac resumit, est praecursor.
Sed tamen Fichteus socialismus non eodem intus spiritu
animatur ac collectivismus et socialismus qui a Karl Marx procedit.
Fichte spernit historiam, nec quid sit aut fuerit, sed
quid debeat esse, quaerit.
Marx contra et discipuli ejus quid significet
historia, quis sit historiae motus, quae via, quo pergat et unde veniat,
investigant.
Fichte itaque quae sit pecuniae origo negligit, et
deflnit tantum quid nunc exigat Justitia.
Socialismus illius moralis est, non historicus.
Marx collectivismum necessarium magis ex historia et
rerum fatali evolutione quam e justitia legitimum contendit; et illis facile
irridet qui, ut Fichte, ad humanam dignitatem et justitiam aeternam, vana fere
idola, et imbellia, tanquam adorantes vertuntur.
Apud Fichte mysticus quidam affectus socialismum intus
movet : homo liber est intus, plena et divina libertate: et in societatem
humanam non descenderet nisi in ea plenam divinae suae solitudinis libertatem
reperiret; cum autem non liber sit, sed rerum servus nisi certam habeat
possessionem, id est activitatem, socialismus solus dignitati humanae
consentaneus est.
Cum igitur pauperes et miserrimi homines partem suam
bonorum et possessionis vindicant, vel si cupiditati indulgere videntur,
humanam dignitatem e torpore atque somno excitant.
Non profecto Fichte homines ad motus tumultuarios et
caecas mutationes impellit; nec, si spernit historiam, necessitatem tamen et
temporis et morae ad bene mutandas res negat.
Sic tantum in novas res praecipites eunt ut veritati
et justitiae inserviant qui veritatem non intus et in ima mente longa
meditatione susceperunt; ea sunt perstricti tanquam externo fulmine: sed
veritas in mente tanquam intimum et dulce lumen est, quod in res externas
gradatim et prudenter diffunditur. Sed mora et tardatio non otium est et
ignavia: et quaeque nova dies novum ad justitiam iter pergere dobet, ita ut
vespertinus mundus propius sit justitia quam matutinus.
Praesentis horae germanici socialistae, nedum historiam
ut Fichte, spernant, historiam contra invocant, et justitiam vanam esse
libenter declarant nisi ipse rerum historicus processus ei corpus quoddam et
robur communicet.
Fichte, et vehementi erga puram justitiam affectu et
generoso animi impetu similior est Gallis qui in 1789 et in 1848 novum quasi
justitiae Evangelium proclamaverunt quam iis Germanis qui severam historicam
dialecticam a Karl Marx acceperunt.
Sed in Germania quoque socialismus non potest per
plebem et populum ire et e scholis evadere in forum nisi affectus quoque animi
moveat et non modo praesentes historiae necessitates, sed «aeternam quoque
justitiam» invocet.
Ferdinand
Lassalle qui socialismum in commune jecit et in plebem diffudit et propagavit,
Fichteus est discipulus et Fichte «unum esse inter maximos philosophos omnium
gentium et omnium temporum» dicit (Arbeiterprogramm).
Et ipso motu animi et verborum quasi ardore et vi vere
Lassalle a Fichte procedit, et ipsa quoque doctrina: nam ut Fichte, Civitatem
invocat ad laboris et prelii normam instituendam: et ut Fichte, non
internationali sed nationali socialismo indulget ut in Germania, tanquam « in
civitate clausa » justitia instituatur.
Sed et Lassalle plura a Karl Marx mutuatus est, et
quum Marx a Hegel procedit, nec Marx nec Lassalle ipse intelligetur nisi
hegelianam de jure et societatibus humanis et historiae processu et civitate
doctrinam introspexerimus.
EDITORA DA ESCOLA DE AGITADORES E INSTRUTORES
“UNIVERSIDADE COMUNISTA REVOLUCIONÁRIA J. M. SVERDLOV”
PARA A FORMAÇÃO, ORGANIZAÇÃO E DIREÇÃO
MARXISTA-REVOLUCIONÁRIA
DO PROLETARIADO E SEUS ALIADOS OPRIMIDOS
MOSCOU - SÃO PAULO - MUNIQUE – PARIS
[1] Cf. JAURÈS, JEAN. De Primis
Socialismi Germanici Lineamentis Apud Lutherum, Kant, Fichte et Hegel, Thesim
Facultati Litterarum Parisiensi, em particular : De Collevtivismo apud Fichte
(Sobre o Coletivismo de Fichte), Tolosae : Ex Typis A. Chauvin et Fils, 1891,
pp. 44 e s.